Ieder jaar schrijven Nefrovisie en de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) afzonderlijk een uitgebreide rapportage over de stand van zaken wat de nierfunctievervangende therapie betreft. Deze rapportages omvatten respectievelijk gegevens over dialysebehandeling in de Registratie Nierfunctievervanging Nederland (Renine) en die over niertransplantatiebehandeling in de Nederlandse Orgaan Transplantatie Registratie (NOTR).
In Renine verzamelt Nefrovisie al sinds 1986 gegevens over dialysebehandeling. Renine heeft een nagenoeg complete registratie in Nederland, met een dekkingsgraad van 97% in 2016. De NTS verzamelt gegevens over niertransplantaties in de NOTR. De registraties wisselen gegevens van patiënten uit, omdat beide behandelmodaliteiten op elkaar aansluiten en met elkaar samenhangen. Dit leidt tot een compleet en actueel overzicht van de stand van zaken wat de nierfunctievervangende therapie betreft.
Voor het eerst zijn nu uit beide rapportages de belangrijkste gegevens over 2016 samengevat in het Jaarboek Nierfunctievervangende Behandeling 2016. Samenwerking van Nefrovisie, het Landelijk Overleg Nier Transplantatie (LONT), de NTS en de Nederlandse Federatie voor Nefrologie (NFN) heeft tot dit jaarboek geleid. De publicatie wordt aangeboden aan de zorginstellingen die gegevens leveren aan Renine en NOTR en daarnaast aan Nierpatiënten Vereniging Nederland (NVN), zorgverzekeraars en andere relaties die beleidsmatig actief zijn op het gebied van nierzorg. We noemen de belangrijkste conclusies in het Jaarboek.
- Ook in 2016 is het aantal patiënten met nierfunctievervangende behandeling toegenomen. Deze groei komt door het toenemend aantal niertransplantatiepatiënten. Omdat het aantal nieuwe patiënten met dialysebehandeling en niertransplantatie niet toenam in 2016, is de toename van het totaal aantal patiënten met nierfunctievervanging te verklaren door een betere overleving van patiënten met een getransplanteerde nier.
- Het aandeel oudere patiënten – ouder dan 75 jaar – nam in het afgelopen decennium toe tot een derde. Toch lijkt de overleving tijdens dialysebehandeling voor alle leeftijdscategorieën significant te verbeteren. Dit is een belangrijke ontwikkeling in het licht van de toenemende co-morbiditeit van de ouder wordende dialysepopulatie. Het aandeel thuisdialysepatiënten neemt in geringe mate toe – tot rond 20% – waarbij we ook een kleine toename van thuishemodialyse zien.
- Het aantal transplantabele patiënten op de wachtlijst voor postmortale niertransplantatie neemt niet langer toe, wat in voorgaande jaren wel het geval was. Dit is deels te verklaren door het lagere aantal postmortale niertransplantaties, deels door een toename van het aantal oudere patiënten op de wachtlijst.
De wachttijd voor patiënten met bloedgroep O is langer dan voor patiënten met andere bloedgroepen. Opvallend is dat een meerderheid van de patiënten op de wachtlijst (nog) niet transplantabel is. Dit is waarschijnlijk te verklaren door de toenemende vroegtijdige voorbereiding op niertransplantatie en zal de komende jaren verder geanalyseerd worden. - Een vergelijking met Europese data laat zien dat de prevalentie en incidentie van nierfunctievervangende behandeling in Nederland respectievelijk hoger en op het Europees gemiddelde liggen. Postmortale niertransplantatie vindt in Nederland ten opzichte van Europa minder frequent plaats, terwijl Nederland in de Europese top-3 staat voor levende donorniertransplanties.
- De kwaliteitsindicatoren voor chronische nierschade laten een stabiele uitkomst zien waarbij de gemiddelde kwaliteit op goed niveau ligt. Wel bestaat er een aanzienlijke variatie tussen zorginstellingen. We merken daarbij op dat de invloed van casemix nog niet is verdisconteerd, omdat deze gegevens nog niet verzameld worden. Het is waardevol om dit in de toekomst wel te doen en de gegevens landelijk vanuit Renine aan te leveren.
Nefrovisie wil samen met de betrokken organisaties ook in de toekomst de belangrijkste trends op het gebied van nierfunctievervanging in een jaarboek presenteren. De huidige constructieve samenwerking is daarvoor een goede basis en van groot belang.